Heppin börn fá góða leikskóla – en hvað með hin?
Kristín Dýrfjörð skrifar
Mikill munur á gæðum í dönskum leikskólum – hvað getum við lært?
Ný dönsk rannsókn á gæðum í leikskólum fyrir 3–5 ára börn sýnir sláandi mun á því hvers konar náms- og uppeldisumhverfi börn búa við – allt eftir hvaða leikskóla þau sækja. Rannsóknin var unnin af VIVE og EVA fyrir danska mennta- og barnamálaráðuneytið og byggir á úrtaki úr 100 leikskólum víðsvegar um Danmörku.
Aðeins 1 af hverjum 10 leikskólum metinn með „gott“ námsumhverfi
Í einungis 10% leikskóla var hið uppeldisfræðilega námsumhverfi metið sem gott. Þar njóta börn samveru við starfsfólk sem mætir þeim með hlýju og næmni, styður þau í gegnum erfiðar tilfinningar og hvetur til þátttöku í leik og fjölbreyttum athöfnum. Þessir leikskólar styðja jafnframt börn í viðkvæmri stöðu með raunverulegum hætti og stuðla að jöfnum tækifærum.
Í þessum leikskólum eru leikskólakennarar oftar til staðar inni á deildum allan daginn – sérstaklega síðdegis, þegar álag eykst og þörf barna fyrir stuðning er mest.
Í 3 af hverjum 10 leikskólum eru gæðin „ófullnægjandi“
Alvarlegra er að í tæplega þriðjungi leikskóla reyndust gæðin ófullnægjandi. Þar var samvera barna og starfsfólks sjaldgæfari, styttri og ómarkvissari, og samskipti oft lituð pirringi eða ávítum. Börn fengu takmarkað tækifæri til að taka þátt í merkingarbærum leik eða mynda vinatengsl og félagslega þátttöku með aðstoð starfsfólks. Börn í viðkvæmri stöðu fengu ekki þann stuðning sem þau þurftu.
Í þessum leikskólum vantaði oftar leikskólakennara á deildir síðdegis, sem getur haft veruleg áhrif á hvernig tekið er á tilfinningum barna og þátttöku þeirra í leik og samskiptum.
Flestir leikskólar metnir sem „nægjanlegir“ – en það nægir ekki
Um 60% leikskóla voru metnir með „nægjanlegt“ námsumhverfi. Þar eru börn í öruggum höndum, en stuðningur við leik, nám og félagslega þróun dugar ekki til að mæta fjölbreyttum þörfum barna – og tryggir því ekki jöfn tækifæri fyrir öll börn.
Menntun og viðvera starfsfólks skiptir sköpum
Rannsóknin sýndi mikinn mun á því hversu mörg börn hver fagmenntaður leikskólakennari bar ábyrgð á yfir daginn. Í sumum leikskólum var hlutfallið undir 10 börnum á hvern kennara, en annars staðar náði það allt að 50 börnum.
Hér er ekki átt við fjölda barna á einni deild, heldur heildarfjölda barna í leikskólanum miðað við viðveru fagmenntaðra kennara á athugunardegi. Þetta undirstrikar að í sumum leikskólum skortir nægilega viðveru fagmenntaðs starfsfólks – sérstaklega síðdegis þegar þörfin er mest.
Hvernig eru góðir leikskólar?
Skipulag og nýting starfsfólks hefur afgerandi áhrif. Þar sem fagfólk er vel nýtt og nærvera þeirra tryggð yfir allan daginn, einkum síðdegis, aukast líkurnar á að börn fái þá umhyggju og það nám sem þau eiga rétt á. Stíf skipulagning og skert mönnun getur grafið undan því að börn njóti leikskóladvalar sem styður við þroska þeirra og vellíðan.
Sex lykilatriði sem þarf að efla í dönsku leikskólastarfi:
- Aukin næmni og viðurkenning í samskiptum starfsfólks og barna
- Markviss stuðningur við vináttu og félagsleg tengsl
- Meira svigrúm og fjölbreyttari efniviður til leikja
- Virðing fyrir sjónarhorni barna og þátttöku þeirra
- Stuðningur við þátttöku barna í viðkvæmri stöðu með aðstoð fagfólks
- Námsumhverfi sem styður leik, dýpri einbeitingu og veitir börnum tækifæri til að finna ró
Áskoranir og tækifæri
Rannsóknin gefur mikilvæga innsýn í hvernig leikskólar geta annaðhvort stutt við þroska barna – eða hindrað hann. Hún sýnir einnig að jafnvel innan sama leikskóla getur munurinn á deildum verið mikill. Þetta undirstrikar mikilvægi stjórnunar leikskóla sem meðal annars byggist á að tryggja stöðugra nærveru fagfólks og raunverulegs svigrúms í starfi – ekki bara skipulags á pappírum. Gæði leikskóla byggjast ekki á meðaltölum heldur á raunverulegum aðstæðum barna dag frá degi.
Hvað með Ísland?
Hvernig er staðan hér á landi? Erum við að bjóða sumum börnum fyrirmyndarleikskóla, á meðan önnur búa við skilyrði sem við myndum ekki sætta okkur við ef þau væru okkar eigin börn?
Höfum við næg gögn og innsýn í okkar eigin starfshætti? Og hvernig getum við tryggt að öll börn – ekki bara þau heppnustu – fái aðgang að leikskóla þar sem þau fá að dafna?
Hér er tengill á umfjöllun mína um sambærilega rannsókn um yngstu börnin í Danmörku
Sorry, the comment form is closed at this time.